Cánh diều vàng xướng tên “Đêm rực rỡ” ở các hạng mục quan trọng (Phim điện ảnh, Kịch bản, Nữ diễn viên chính, Quay phim và Nam diễn viên phụ) là hoàn toàn xứng đáng. Và đó cũng có thể nói là một may mắn cho kỳ trao giải này. Vì đây là một bộ phim nằm ngoài mức trung bình nếu không muốn nói là trong sạch
Tất nhiên, không thể không kể đến đạo diễn Aaron Toronto là một người Mỹ. Nhưng bù lại, phim rất Việt Nam. Phim trân trọng những yếu tố văn hóa truyền thống của Việt Nam và dựa vào đó để tạo nên phong cách riêng. Đây là điều mà các nhà làm phim Việt Nam thường không nhìn ra.
Phim kể về câu chuyện Việt Nam, đi sâu khắc họa bi kịch gia đình Việt Nam với những quan điểm gia trưởng, hủ bại và đối lập về cuộc sống dưới chiêu bài hòa bình. Đi sâu vào đời sống và văn hóa Việt Nam thách thức ngay cả các nhà làm phim Việt Nam.
Nhưng Đêm Rực Rỡ đã tìm thấy lăng kính riêng để soi chiếu vào hiện thực rối ren của truyền thống gia đình Việt Nam. Đó là thông qua một đám tang, và ngắn gọn hơn, chỉ trong một đêm. Đó cũng là một bài toán khó mà người làm phim buộc mình phải giải. Nhưng đồng thời nó cũng giúp bộ phim nhanh chóng đạt đến cao trào trong không gian – thời gian dày đặc. Đúng như lời đạo diễn khẳng định: “Đám tang là lúc gia đình sum họp, là lúc dễ nhìn sâu vào tâm hồn con người. Mượn đám tang để mổ xẻ những mâu thuẫn gia đình và bi kịch nhân vật thì quá tiện”.
Tang lễ là chìa khóa để mở ra nhiều chiều cảm xúc khó lường…
Quan niệm về cái chết và thế giới bên kia luôn thể hiện sinh động tầm nhìn của mỗi cộng đồng và bản sắc của mỗi nền văn hóa. Chính đêm tối là cái nền để những trầm tích văn hóa thể hiện qua những đạo tràng ăn chay của Việt Nam bừng sáng.
Bàn thờ rực rỡ trong ngôi nhà hiu quạnh, tranh nhau sáng tối là nơi đặt những vật phẩm, đồ gốm sứ đắt tiền,… Là nơi hướng tâm thành kính của mọi thành viên trong gia đình. Đó là nơi chăm sóc đầu tiên và cũng là thành trì thiêng liêng cuối cùng mà một gia đình có thể bảo tồn. Chính vì vậy người vợ đã chọn bàn thờ làm nơi đặt cọc sổ đỏ trước nguy cơ bị chủ nhà lấy đi cầm cố.
Bàn thờ lung linh hay những nghi lễ cầu kỳ cũng là cách để người sống thoát khỏi tình thế khó xử. Nhã Uyên, đồng biên kịch của phim, chia sẻ thời niên thiếu cô bị sốc khi chứng kiến những người chuyển giới hát trong đám tang. Bố mẹ cô chia sẻ, quan niệm của người miền Nam là muốn làm đám tang vui vẻ để chứng tỏ họ sẽ sống tốt, sống hạnh phúc để người đã khuất không phải lo lắng. “Điều đó gây ấn tượng lớn đối với tôi. Đám tang miền Nam quá độc đáo, đáng được đưa lên màn ảnh ”, chị Uyên kết luận.
“Đôi khi, những đám tang như thế này khiến vợ chồng tôi phiền lòng vì họ hát thâu đêm suốt sáng, nhiều ngày liền. Aaron nhạy cảm với tiếng ồn, không thể ngủ gần nhà tang lễ. Chúng tôi muốn bày tỏ cảm giác này, ”cô nói. Hình thức rình rập cũng là điều mà gia đình này muốn khoe với gia đình khác. Thái độ của người hàng xóm với gia đình có tang và người vừa nằm xuống cũng là những chi tiết thú vị mà bộ phim không bỏ qua.
Sau khi tìm được bối cảnh lý tưởng, đến lượt câu chuyện. Trong gia đình, tất nhiên, mối quan hệ cha mẹ – con cái sẽ là trung tâm của sự bóc lột. Đêm rực rỡ diễn tả luật nhân quả qua ba đời. Đời cha ăn muối, đời con mò nước, đời cháu không cẩn thận có thể chết đuối. Vì những hậu quả từ đời cha ông để lại chưa được giải quyết triệt để ở thế hệ thứ hai nên thế hệ này cũng đang phải đối mặt với những vấn đề riêng không dễ chia sẻ.
Khi thế hệ sau vùng lên phản đối những lề thói cũ trong gia đình.
Gia đình còn là tập hợp các mối quan hệ xã hội từ các thành viên. Nữ chính (vai Nhã Uyên) là một bà mẹ đơn thân vừa ly hôn với người chồng giàu có trong khi căn bệnh trầm cảm vẫn chưa chấm dứt. Trong khi chị gái lấy chồng Tây và dùng thử ma túy. Người anh thứ hai được sủng ái trong truyền thống nuôi dạy gia trưởng, nhưng đồng thời cũng thừa hưởng bản tính ích kỷ và nhu nhược. Ai trong ba nhân vật này có thể cứu được gia tài? Và cũng là cứu thế hệ sau mà chính họ sẽ phải chịu trách nhiệm?
Nhã Uyên từng mắc chứng trầm cảm đã tự viết vai diễn cho chính mình. Cô mang bụng bầu tháng thứ tám vào phim. “Tôi đã chuẩn bị cả đời cho vai diễn này,” cô nói. “Tôi thường xuyên rơi vào trạng thái rối loạn lưỡng cực, đôi khi quá vui và đôi khi quá buồn. Đôi khi tôi thích ở một mình trong phòng không tiếp xúc với ai. Tôi không biết chính xác tại sao mình lại mắc bệnh – có lẽ là do tôi thường xuyên phải nghe những lời chỉ trích và thất bại trong công việc, và tôi biết rõ rằng trong xã hội Việt Nam ngày nay, rất nhiều người bị như vậy. “
Trong phim, trầm cảm và bạo lực là một bộ đôi cân bằng tạo thành xương sống kịch tính của bộ phim. Qua đó có thể thấy bộ phim nắm bắt khá tốt căn bệnh xã hội và ý thức của người Việt Nam. Khi người ta thường mượn bạo lực để đại diện cho điều ngược lại của nó: Thương cho roi cho vọt. Nhưng người Việt Nam cũng có câu: “Cây đã xanh thì lá cũng xanh / Cha mẹ có lòng thì mới sinh đức cho con”. Dù sao, sự ảnh hưởng và tác động qua lại giữa các thế hệ trong gia đình là một sự thật hiển nhiên. Và sẽ tốt hơn nếu nó không chỉ là một thao tác từ trên xuống.
Aaron Toronto tham gia quá sâu vào thực tế Việt Nam để quay lại làm phim Mỹ. Điều này trở thành điều may mắn cho nền điện ảnh Việt Nam vốn đang trì trệ. Cần những yếu tố then chốt khách quan để đánh thức và truyền cảm hứng. Ảnh: Gia đình đạo diễn Aaron Toronto và diễn viên Nhã Uyên ngoài đời
Với khá nhiều kịch tính và bạo lực dồn nén trong một phân cảnh, có thể nói phim hơi quá tải so với khả năng tiếp nhận trung bình của khán giả Việt Nam. Và không để khán giả sốc hơn nữa, đạo diễn đã chọn một cái kết tươi sáng, dù hơi gấp gáp và có phần hơi “hư cấu”. “Tôi muốn khán giả có chút nhẹ nhõm khi bước ra khỏi rạp, thay vì hoàn toàn chìm trong bi kịch,” Aaron chia sẻ.
Nhưng có một điều chắc chắn là chỉ cần các thành viên trong gia đình cởi mở với nhau là bạn đã có một bước tiến lớn. Phá vỡ truyền thống gia đình Việt Nam: trên dưới chỉ nghe, cấm cãi. Khi gia đình có sự thấu hiểu và yêu thương thì mọi mâu thuẫn được giải quyết chỉ còn là vấn đề thời gian.
Suy cho cùng, gia đình mà bộ phim khắc họa vẫn là một cấu trúc đủ vững chắc và đủ bao dung – sự bao dung từ thế hệ sau đến đàn anh. Và đơn giản, cho đến khi sự cân bằng (tương đối) trong gia đình chưa được khôi phục, bộ phim không thể kết thúc. Vì vậy, khi cảnh lên đèn, đêm chuyển ngày, bàn thờ không còn là điểm tựa duy nhất, mọi thứ đều nề nếp.
